دلایل ابتلا به کمر درد چیست؟

یک جراح و متخصص مغز و اعصاب گفت: دو سوم یعنی حدود 70 درصد مردم جامعه شهری که در کشور زندگی می‌کنند، در طول زندگی کمر درد را تجربه کرده‌اند.

به گزارش سلامت نیوز، کمر درد یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به مراکز درمانی و پزشکان عمومی است و می‌توان گفت که نخستین علت مراجعه بیماران به پزشکان عمومی است.

کمر درد، درد آزار دهنده‌ای است که ممکن است، شخص را از انجام کارهای روزمره باز دارد و به استراحت وادار ‌کند. بنابراین، می‌تواند علاوه بر مشکلات جسمی، مشکلات روحی و روانی و اثرات منفی بر اقتصاد خانواده و جامعه بگذارد.

امروزه با پیشرفت زندگی، شیوع کمر درد نه تنها کاهش پیدا نکرده است، بلکه افزایش نیز پیدا کرده است. سن بروز کمر درد نیز در جامعه کاهش پیدا کرده است.

علیرضا زالی، جراح و متخصص مغز و اعصاب در گفت‌و‌گوی تفصیلی با  فارس درباره کمر درد می‌گوید: کمردرد یکی از شایع‌ترین علل مراجعات افراد به مطب‌های پزشکان عمومی است.

<** ادامه مطلب... **

*دو سوم مردم جامعه شهری ایرانی در طول زندگی خود به کمردرد مبتلا می‌شوند

به گفته وی مطالعه‌ای در سطح شهرهای کشور انجام شده است، نشان می‌دهد که دو سوم مردم جامعه شهری که در کشور زندگی می‌کنند، در طول زندگی خود مبتلا به کمردرد می‌شوند و با توجه به اینکه جامعه ایرانی به سمت صنعتی شدن پیش می‌رود شیوع کمردرد رو به افزایش است.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: نکته مهمی که وجود دارد این است که الگوی زندگی جامعه ایرانی تغییر کرده است و شاهد افزایش بیماریهای غیر واگیر از جمله شیوع کمر هستیم. سن بروز کمر درد نیز کاهش پیدا کرده است و به طور مثال پیش‌بینی می‌کنیم که با وجود اینکه آرترز ستون فقرات و پوکی استخوان افزایش پیدا کرده است. سن بروز کمر درد نیز نسبت به جوامع جهانی حدود یک دهه کاهش پیدا کرده است و در حال حاضر نسبت به معدل جهانی یک دهه کمردردهای ناشی از آرترز ستون فقرات و پوکی استخوان پایین آمده است.

*تغییر الگوی زندگی افراد موجب افزایش کمردرد شده است

زالی می‌گوید: برای اینکه بروز کمر درد در جامعه کاهش پیدا کند باید مداخلاتی در زمینه تغییر الگوی زندگی افراد فراهم شود که شانس استمرار کمردرد در کشور به حداقل برسد. زندگی ماشینی و عدم تحرک بدنی یکی از عواملی است که باعث استعداد ابتلا به کمر درد می شود.

*حدود نیم درصد افراد با کمردرد شدید به پزشک مراجعه می‌کنند

وی معتقد است: بر اساس مطالعات انجام شده حدود نیم درصد از بیمارانی که با کمردرد شدید به پزشک مراجعه می‌کنند، نیاز به مداخله جراحی دارند و اساساً علل حاد و گذرا و درمان‌پذیر دارد. برخی از مطالعات حاکی از این است، کسانی که با یک دوره کمردرد مراجعه می‌کنند، معمولاً در 75 درصد موارد در سال اول پس از کمردرد مجدداً با کمردرد به پزشک مراجعه می‌کنند و مفهوم آن این است که در جامعه ایرانی کمردرد می‌تواند یکی از علل اصلی بار مراجعات به پزشک باشد.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: بیشترین مراجعات جامعه ایرانی برای درمان کمر درد در سنین بین 30 تا 50 سالگی است. با توجه به اینکه از نظر سنی تطابق با شکل‌گیری و فرآیند آرترز و پوکی استخوان است. این آمار مفهوم خاص خود را پیدا می‌کند. کمر درد ممکن است حاد یا مزمن باشد. کمر درد حاد معمولاً 4 تا 6 هفته طول می‌کشد. در مواردی نیز درد طولانی مدت ادامه می‌یابد و حتی در مواردی ممکن است تمام طول عمر فرد ادامه پیدا کند.

وی می‌گوید: مسئله‌ای که موجب شده است، کمردرد شیوع بیشتری پیدا کند، این است که قامت ستون فقرات و عناصر نگهدارنده و حمایتی ستون فقرات به ویژه عضلات اطراف مهره‌های کمر در صورتی که از ضعف ساختاری برخوردار باشد در تشدید کمردرد نقش مؤثری ایفا می‌کند.

*کاهش فعالیت بدنی موجب بروز کمر درد شده است

زالی معتقداست: با توجه به اینکه معدل و سرانه ورزش منظم و استاندارد در کشور ایران بسیار پایین است، بنابراین یکی از دلایل افزایش کمردرد در جامعه ایرانی می‌تواند عدم تحرک و عدم ورزش مناسب و منظم باشد. نشستن‌های طولانی و فقر ورزش منظم می‌تواند عاملی برای تشدید کمردرد باشد.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: یکی از نکته‌هایی که نیازمند آموزش منظم است. انجام ورزش منظم است که از اهمیت زیادی برخوردار است و این بسیار مهم است که این آموزش‌ها از سنین پایین داده شود.

* استفاده از کوله پشتی‌های سنگین و نشستن‌های طولانی موجب کمردرد می‌شود

وی می‌گوید: وضعیت قرارگیری افراد به خصوص نوجوانان و جوانان در نشستن‌های طولانی، راه رفتن، ایستادن، انجام فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی، استفاده از رایانه و کار مستمر با آن از عاداتی است که افراد جامعه ایرانی با آن روبه‌رو هستند. استفاده از کوله‌پشتی‌های سنگین و استفاده از کیف‌های تحصیلی سنگین و غیراستاندارد نیز موجب می‌شود که در آینده کمردردهای مزمن در این کودکان و نوجوانان رخ دهد.

*علم ارگونومی در طراحی و ساخت صندلی و میز رعایت نمی‌شود

زالی می‌افزاید: در کشورهای توسعه یافته تمام اقدامات عمرانی، ساختمانی و فیزیکی بر مبنای علم نوین ارگونومی شکل گرفته است و اگر قرار است صندلی یا یک میز کار طراحی شود باید اصول ارگونومی در آن رعایت شود.

وی معتقد است: متأسفانه در ابعاد مختلف ساختاری و فیزیکی خودمان کمتر به علم ارگونومی توجه می‌کنیم و این غیراستاندارد بودن فضای فیزیکی روزانه ما موجب شده است که عدم رعایت اصول ارگونومی در کنار ناتوانی مزمن عناصر متشکله ستون فقرات و ورزشی دست به دست هم دهند و کمردرد را در جامعه ما از مسائل جدی و مبتلا به کنند.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: متأسفانه کاهش بار بیماری‌های ناشی از کمردردهای مزمن به شدت با الگوی زندگی ایرانی در ارتباط است و نیاز به آموزش و پیشگیری دارد که این آموزش و پیشگیری باید از سطح پایین‌تر شروع شود و استمرار پیدا کند.

زالی می‌گوید: افراد جوان فعالیت ورزش مستمر و استفاده مناسب و مکفی از مواد لبنی انجام نشود، شکل‌گیری ساختار استخوانی این افراد به ویژه در قلمرو ستون فقرات در سال‌های بعد با مشکلات جدی روبه‌رو خواهند شد. به ویژه این افراد بعد از سنین یائسگی دچار کمردردهای مزمن می‌شوند. بیماری‌های فرسایشی ستون فقرات و بیماری‌های پیشرونده موجب بروز دردهای آزاردهنده ستون فقرات می شوند.

وی می‌افزاید: باید دقت کنیم که موارد لبنی به 2 دلیل مورد توجه هستند اولین به دلیل اینکه کلسیم دارند و دلیل دوم این است که پروتئین بیولوژیکی که به راحتی در دسترس قرار می‌گیرد، اهمیت دارد. هنوز هم در دسترس‌ترین پروتئین بیولوژیک بعد از تخم مرغ در مواد لبنی یافت می‌شود. تنوعی که در مواد لبنی در کشور وجود دارد امکان دارد افراد با سلیقه و ذائقه مختلف از انواع این مواد لبنی استفاده کنند چون در جامعه ایرانی یکی از مشکلاتی که وجود دارد فقدان آنزیم لاکتاز در دستگاه گوارش افراد است.

وی معتقد است: نکته‌ای که وجود دارد این است که در صنعت مواد لبنی فراهم سازی مواد مناسب تغذیه‌ای فرآیندی وجود دارد که به مواد لبنی پروبیوتیک مشهور هستند و نسبت به مواد لبنی سنتی مواد و عناصر مورد لزوم و هم از نظر اصلاح مشکلات استخوانی و عضلانی و در دسترس قرار گرفتن محیط مناسب مواد مغذی داخل مواد لبنی تأثیرات خود را دارند.

* کمر دردهای زیر 20سالگی و بالای 55 سالگی باید جدی گرفته شود

زالی می‌افزاید: بروز کمردرد در زیر سن 20 سالگی و بالای 55 سالگی باید جدی گرفته شود . اگر کمردرد حاد و شدید و درد آن پیش رونده و شدت آن فزاینده باشد باید به پزشک مراجعه شود و باید بررسی‌های لازم صورت گیرد . توجه به کمردرد اطفال نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورتی که فردی مبتلا به بیماری زمینه‌ای است و دچار کمردرد می‌شود باید توجه بیشتری به کمردرد خود داشته باشد.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌گوید: بیماری که از ضایعات سرطانی سینه و پروستات و یا انواع سرطان‌ها رنج می‌برد و تحت درمان هستند در صورتی که دچار دردهای ستون فقرات شود، باید به طور دقیق بررسی شود.

وی می‌گوید: بروز کمردرد پس از ضربه‌های شدید نیز احتیاج به بررسی بیشتر دارد. وجود علائم نظیر دردهای پراکنده در مفاصل دیگر، کاهش وزن و تغییر ناگهانی اجابت مزاج، احساس کسالت عمومی، تب‌های متناوب، تعریق شبانه جزو مواردی است که اگر همراه با کمردرد باشد باید توجه ویژه‌ای به درد داشته باشیم. دردهای شبانه کمردرد که به خصوص با خوابیدن بدتر می‌شود و عمدتاً در طول شب به سراغ افراد می‌آید و با راه‌رفتن و استراحت بهبود پیدا می‌کند، جزو مواردی هستند که نیازمند بررسی بیشتری هستند.

زالی معتقد است: بروز اختلالاتی نظیر احساس بی‌حسی،‌ کرخی، گزگز شدن، سستی، ناتوانی در حرکت پاها، بی‌اختیاری ادار و مدفوع همراه کمردرد جزو مواردی است که نیاز به بررسی عمیق‌تری است و کسانی که ستون فقرات آنها مبتلا به آرتورز است زانوی آنها آرتروز دارد چون بیماری آرتروز یک بیماری منتشره است که هم زانو را می‌گیرد و هم ستون فقرات را درگیر می‌کند.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌افزاید: در دوران بارداری به دلایل مختلفی ممکن است کمردرد در زنان ایجاد کند، ممکن است فردی قبلاً دچار کمردردهای مزمن باشد یا دچار دیسکپاتی بوده به دلیل اینکه این فرد درمان مقتضی برای درد کمر خود نداشته باشد و کمردرد استمرار پیدا می‌کند و در دوران بارداری بر شدت کمردرد او افزوده می‌شود.

*افزایش وزن و تغییرات هورمونی موجب بروز کمر درد در زنان باردار شود

وی اضافه می‌کند: نکته دومی که وجود دارد این است که تغییراتی در دوران بارداری رخ می‌دهد که به دلایل مختلفی می‌تواند کمردرد را ایجاد کند. تغییراتی که در افزایش وزن افراد ایجاد شده است، می‌تواند عاملی برای بروز کمردرد در زنان باردار باشد و تغییرات ساختاری که در شکم زنان در دوران بارداری رخ می‌دهد و می‌تواند انحنای ستون فقرات را تغییر دهد.

زالی می‌گوید: در صورتی که عضلات کافی و مستحکمی در ناحیه ستون فقرات کمری وجود نداشته باشد، می‌تواند موجب بروز کمردرد و تشدید آن در زنان باردار شود.

وی می‌افزاید: اساساً در دوران بارداری با پدیده‌ای به نوعی یک حالت شلی در رباط‌ها در لیگمان‌های عضلات اطراف عضلات ستون فقرات و ناحیه کف لگن ایجاد می‌شود و این افراد به دلیل شلی که در ناحیه کف لگن خود بروز پیدا می‌کند، مستعد دردهای مزمن در دوران بارداری هستند.

*کمبود آهن و کلسیم موجب بروز کمر درد می‌شود

این جراح و متخصص مغز و اعصاب معتقد است: در برخی از بیمارانی که دچار اختلالات تغذیه‌ای مانند کمبود آهن یا کلسیم هستند و در گذشته نیز از تغذیه کافی برخوردار نبوده در دوران بارداری کمردرد آنها تشدید پیدا می‌کند که باید قبل از بارداری از تغذیه خود را تغییر دهند و کمبودهای خود را جبران کنند.

زالی با بیان اینکه تغییرات هورمونی از علل عمده کمر درد در دوران بارداری است، می‌افزاید: تغییرات هورمونی که در دوران بارداری رخ می‌دهد در ایجاد کمردرد می تواند دخیل باشد.

وی می‌گوید: اما از علل شایعی که کمردرد در دوران بارداری ایجاد می‌شود، همه بیماری ‌های مهمی که در افراد غیرباردار موجب بروز کمر درد شود نیز در زنان باردار ممکن است رخ دهد. وجود تومورهای استخوانی، پارگی دیسک، عفونت مهره‌ها، التهابات مفاصل نیز موجب بروز کمردرد می‌شوند.

این جراح و متخصص مغز و اعصاب معتقد است: برخی از بیماری‌هایی مانند مفصل درمان نشده به خصوص اگر تمهیداتی برای درمان آن انجام نداده و ممکن است در دوران بارداری این بیماری تشدید پیدا کند و بیماری‌های زمینه عروقی، اسکلتی، هورمونی داشته باشد در زمان بارداری افزایش پیدا می‌کند. بنابراین در زمان بارداری کمردردهای پیش‌رونده، فزاینده رخ دهد و کمردردی که علاوه بر ناحیه کمر ناحیه پاها و قسمت فوقانی کشیده شود و همراه با کمردرد تورم در پاها ایجاد شود و دردهای منتشر شده بروز پیدا کند، تورم، تغییرات دردناک و حساسیت موضع شدید در بقیه ناحیه ستون فقرات رخ دهد از اهمیت خاصی برخوردار است و هرگونه تغییر عصبی در وضعیت پاها از جمله تغییر حرکتی و بی‌حسی نیز باید به آن توجه اساسی شود.

وی می‌گوید: مهمترین فاکتور و عامل ایجاد کمردرد در دوران بارداری عدم استطاعت ستون فقرات زنان جوان در مقابل تغییرات فیزیکی هورمونی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود، است. بنابراین پیشنهاد می‌شود قبل از اینکه باردار شوند کمردرد خود را درمان کنند و بیماری‌های مزمن ستون فقرات را نیز درمان کنند و اگر بیماری آنها علاج شده باشد باردار شوند. به دلیل اینکه برخی از درمان برخی از دردهای کمر باید از داروها و عمل‌های مداخله‌ای مانند جراحی استفاده شود و در دوران بارداری باید فرد از مصرف داروها اجتناب کند و از آسیب به جنین پیشگیری شود، باید قبل از بارداری درمان کنند.

*انجام فعالیت‌های ورزشی در دوران بارداری موجب کاهش کمر درد می‌شود

این جراح و متخصص مغز و اعصاب معتقد است: معمولاً برای اینکه فرد باردار بتواند دوران بارداری همراه با کمردرد را به خوبی طی کند باید از یک سیستم ستون فقران کاملاً مستحکم و کاملاً دینامیک و پویا برخوردار باشند. انجام فعالیت‌های ورزشی قبل از بارداری و فعالیت‌های مجاز در دوران بارداری به صورت تمرینات منظم تحت نظر ماماها یا متخصصان زنان انجام شود و گاهی افراد در زمان بارداری ممکن است فعالیت‌های ورزشی قبلی خود را ترک کنند و گاهی برخی از کمر دردها در دوران بارداریبه دلیل این است که زنی قبل از باردار ورزش منظم انجام می‌داده است و پس بارداری ورزش خود را ترک می‌کند که موجب بروز کمر درد می‌شود. استمرار فعالیت‌های ورزشی مستمر به خصوص فعالیت‌های ایزومتریک از اهمیت زیادی برخوردار است.

*شایع‌ترین علت کمردرد اسپاسم عضلات است

زالی می‌افزاید: شایع‌ترین علت کمردرد اسپاسم عضلات است و زمانی که فشار غیر قابل تحملی به ستون فقرات وارد شود که موجب گرفتگی شدید عضلات اطراف ستون فقرات می‌شود که به صورت اسپاسم و گرفتگی بروز پیدا می‌کند که بعد از 3 تا 5 روز این اسپاسم‌ها برطرف می‌شود و معمولاً مشکلات جدی در این افراد وجود ندارد.

*اضطراب و ‌افسردگی می‌تواند درد کمر را به یک درد مزمن تبدیل کند

وی می‌افزاید: اگر این فرد در طول هفته‌ها دچار اسپاسم کمر باشد بررسی دقیق آن از اهمیت زیادی برخوردار است و در اکثر مواردی که برای کمردرد به پزشک مراجعه می‌کنند اسپاسم‌های عضلانی است. استرس‌ها موجب کمردرد می‌شود هر نوع دردی را استرس‌ها افزایش می‌دهند. تغییرات فیزیولوژی ناشی از استرس‌ها منجر می‌شود که آستانه گیرنده‌های درد تغییر پیدا کند و تمام دردها از جمله درد کمر با استرس افزایش پیدا می‌کند. اضطراب،‌ افسردگی زمینه تبدیل درد ستون فقرات را به یک درد مزمن فراهم می‌کند